دوره آموزشی کشت سلول و بافت گیاهی
کشت سلول و بافت گیاهی:
کشت بافت گیاهی یا کشت این ویترو عبارت است از رشد سلول، بافت و یا اندام گیاهی در یک محیط غذایی مصنوعی استریل که به صورت جامد یا مایع تهیه می شود. این تکنیک به عنوان یکی از شاخه های زیست فناوری، کاربرد گسترده ای در کشاورزی دارد. کشت بافت گیاهی توسط گیاهشناسی آلمانی به نام هابرلنت (1902) صورت گرفت او در شرایط اینویترو به کشت بافت سلول های مزوفیل گیاه ارکیده Lanium در محیط مصنوعی ناب Knop اقدام نمود اگرچه وی در کار خود ناموفق بود، ولی با تلاش های او تکنیک کشت بافت گیاهی به صورت جدی شکل گرفت.
اهمیت کشت بافت:
1- تکثیر وسیع گیاهانی که همگی شبیه گیاه والد هستند: نکته بسیار مهم در ریزازدیادی تجاری، تضمین شباهت زیاد گیاهان تکثیر شده با مواد گیاهی اولیه است. برای هر گیاه روشی ارائه شده و این روش ها به نحوی طراحی شده اند که حداکثر تعداد گیاه مشابه به والد از حداقل مواد گیاهی اولیه تولید شود.
2- تولید تعداد زیادی گیاه کلونال در دوره کوتاه: تکنیک های کشت بافت باعث افزایش تصاعدی گیاهان تکثیر شده می شوند. بسته به سرعت تکثیر می توان در شرایط اینویترو هزاران و میلیون ها گیاه از تعداد خیلی کم گیاه اولیه تولید کرد.
3- تولید مواد گیاهی عاری از بیماری با امکان حذف الودگی ویروسی، باکتریایی و قارچی: بیماری ها و آلودگی های اولیه مواد گیاهی از عوامل مهم و محدود کننده روش های مرسوم تکثیر گیاهان است. ریزازدیادی و کشت اینویترو، آلودگی را به حداقل می رساند. این روش برای گیاهان زراعی و باغی اهمیت زیادی دارد.
4- امکان سرعت بخشیدن به برنامه اصلاح و انتخاب: معمولا فرایند اصلاح و انتخاب گیاهان تجاری فرایند زمان بر است. با استفاده از تکنیک کشت بافت و امکانات جدید بیولوژی مولکولی امکان دنبال کردن و آزمایش ارقام جدید یا گزینش های مزرعه ای گیاهان طی چندین ماه یا سال وجود دارد.
روش های کشت بافت:
1- کشت گیاه کامل: از روش کشت اینویترو می توان برای جوانه زنی بذوری که در شرایط طبیعی به سختی جوانه می زنند استفاده نمود.
2- کشت جنین: از کشت جنین یا رویان در تلاقی هایی که منجر به عقیمی می شود، استفاده می شود جداسازی جنین از بذور و رشد آن در شرایط اینویترو به نجات جنین کمک می کند.
3- کشت اندام: کشت اندام می توان از مریستم، بساک، ریشه و ساقه برای کشت استفاده کرد.
4- کشت پروتوپلاست: پروتوپلاست، سلولی است که دیواره سلولی آن با استفاده از آنزیم های مختلف حذف شده باشد. در کشت پروتوپلاست از محیط خاص استفاده می شود. از کشت پروتوپلاست برای امتزاج پروتوپلاست هایی که در طبیعت امکان طلاقی بین آن ها وجود ندارد، استفاده می شود.
5- کشت مریستم: از کشت مریستم انتهایی گیاه نظیر مریستم جوانه انتهایی و یا جوانه جانبی در شرایط اینویترو برای تولید و تکثیر گیاهان عاری از ویروس استفاده می شود.
نظر دهید